Het einde van Adobe Flash

Flash was een programma waarmee animaties en applicaties gemaakt konden worden. Deze konden vervolgens in websites geladen worden via de Adobe Flash plug-in. Hiermee kregen websites meer mogelijkheid om een eigen lay-out of meer interactie in te bouwen in de tijd dat de browsers en standaard web-componenten dat nog niet konden.

De Flash Player van Adobe is niet meer te downloaden, en degenen die de productpagina proberen te bezoeken worden doorgeleid naar de Adobe Flash Player EOL General Information Page, waar iedereen wordt verzocht om Flash niet meer te gebruiken, en dit op alle computers te deïnstalleren.

De kracht van Flash

Flash werd ontwikkeld in de jaren negentig. Op dat moment waren de mogelijkheden van websites en webbrowsers zeer beperkt. De originele gedachte achter het web, de pure uitwisseling van informatie, stond nog steeds vooraan. Zo was het bij voorbeeld ingewikkeld om controle uit te oefenen op de opmaak van pagina’s, en vaak kon een website er tussen browsers heel verschillend uitzien.

De voorganger van Flash, FutureSplash van het bedrijf FutureWave, bood hiervoor een uitkomst. Door gebruik te maken van een plug-in, een programma wat binnen een browser kon draaien, werd er binnen websites toegang gegeven tot een eigen applicatieplatform. Na een overname door Macromedia in 1996 ging dit product verder onder de naam Flash.

Door Flash te gebruiken kregen ontwikkelaars en ontwerpers vergaande mogelijkheden voor alles wat er binnen websites gebeurde. Ook werd het mogelijk voor ontwerpers om websites te bouwen zonder met code te hoeven werken.

Waar reguliere websites vaak statisch waren en weinig uitstraling hadden, kon er met Flash in het oog springende websites gebouwd worden door gebruik van kleuren, animaties en verrassende interacties. Flash was daarmee ook een impuls voor ontwerpers om met websites aan de slag te gaan en met dit nieuwe medium te experimenteren. Doordat sites zonder code gebouwd konden worden werd het een kleinere stap om van statisch digitaal (of print) naar web te gaan.

Ook voor ontwikkelaars bood Flash veel mogelijkheden, door onder andere toegang te geven tot het bestandssysteem en webcam van de gebruiker. Hiermee kon een website bij voorbeeld een foto nemen van de gebruiker, deze bewerken en vervolgens op het bureaublad opslaan. Iets wat zonder Flash in die tijd volledig onmogelijk was.

Het programma waarmee de animaties en applicaties werden gemaakt, Flash, Flash Pro en later Adobe Animate, is een geavanceerd product waarmee niet alleen inhoud voor het web gemaakt mee kan worden. Zo werd of wordt dit product ook gebruikt om geanimeerde TV series mee te maken zoals Family Guy of Peppa Pig, en nog steeds voor 2D geanimeerde introducties of aftitelingen van films van Disney/Pixar en anderen. Dit gebruik blijft ondanks het eind van Flash doorgaan.

Flash heeft een grote impact gehad op het web wat wij nu hebben. Veel mogelijkheden van het tegenwoordige web zijn begonnen als Flash. Denk hierbij aan het afspelen van beeld en geluid, soepele animaties en zelf spelletjes, uitgebreide mogelijkheden voor layout en typografie, en uitgebreide opslagmogelijkheden.

Problemen met Flash

Ondanks de voordelen had Flash ook een aantal nadelen.

Een terugkerend probleem met Flash was de beveiliging. Elk jaar werden tientallen of zelfs honderden beveiligingsproblemen in het platform gevonden. Sommige hiervan hadden beperkte impact, maar een groot aantal kon leiden tot een gedeeltelijke of volledige overname van de getroffen computer, of gaf aanvallers volledige toegang tot de webcam van een slachtoffer.

Een ander probleem was de toegankelijkheid van de gemaakte animaties en applicaties. Deze werkten vaak als video’s met beperkte interactie. Hierdoor werden sites die volledig met Flash gemaakt waren onbruikbaar voor blinden en slechtzienden, ook werd de inhoud ook niet of slecht indexeerbaar voor zoekmachines zoals Google.

Tot slot kwamen veel bedrijven er ook achter dat wanneer zij een aanpassing wilden (laten) maken in een Flash site, dat ze daar vaak de mogelijkheid niet toe hadden. Om een Flash programma aan te passen zijn de bronbestanden nodig, en deze waren vaak in handen van ontwikkelaars of ontwerpers die niet altijd meer te bereiken waren. Bedrijven stonden daarmee voor de keuze om een website te laten staan die niet meer up-to-date was, of een compleet nieuwe website te laten ontwikkelen.

De langzame ondergang van Flash

Het einde van Flash is al meer dan een decennium aan gang. De grootste oorzaken hiervan zijn het feit dat browsers steeds meer uitgebreide mogelijkheden hebben, de opkomst van mobiele telefoons, en dat Apple het platform van iPhones en iPads heeft geweigerd.

Browsers en het web als platform worden steeds krachtiger en krijgen ook steeds meer mogelijkheden. Met name in de toegang tot het onderliggende systeem voor opslag, uploads, en webcams was iets wat voorheen alleen via een plug-in zoals Flash mogelijk was. Tegenwoordig kan elke browser dit uit zichzelf. Ook zijn er steeds meer mogelijkheden om de opmaak en interactie naar wens te ontwerpen.

Maar dat Flash nooit beschikbaar is geweest op veel mobiele devices heeft ook een groot effect gehad. Op het moment dat smartphones en sommige feature-phones beschikking kregen over webbrowsers waren deze apparaten meestal niet krachtig genoeg om Flash uit te voeren. Door deze beperking in kracht werd Flash al niet ondersteund op veel telefoons. Daarnaast besloot Apple vanaf het begin dat Flash nooit toegang zou krijgen tot iOS telefoons en tablets. Door de harde positie van Apple moesten website makers gaan kiezen tussen het bekende Flash of het toegankelijk zijn voor gebruikers van Apple producten.

Ook voor zoekmachines is het vaak moeilijk geweest om inhoud in Flash goed te indexeren. Het werd daarom ook snel een mantra binnen zoekmachineoptimalisatie (SEO) om Flash af te raden. Hoe beter een zoekmachine een site kon lezen, hoe makkelijker het zou zijn om een goede positie te bemachtigen.

Doordat het gebruik van Flash snel afnam werd de ondersteuning in browsers ook afgebouwd. Waar Flash eerst standaard werd uitgevoerd, kwam eerst een melding met de vraag of de gebruiker Flash wel of niet wilde toestaan, en tot slot een complete uitschakeling aan het eind van 2020. Flash is vanaf nu uitgeschakeld in alle Chrome en Firefox browsers. Door middel van updates van Apple en Microsoft zal Flash niet alleen in Safari en Edge worden uitgeschakeld maar ook van computers worden gedeïnstalleerd.

De toekomst van Flash

Ondanks het feit dat Flash steeds minder ondersteund werd in browsers, en dat Adobe al jaren geleden het eind van de ondersteuning heeft aangekondigd, blijkt dat nog steeds circa 2% van alle websites Flash gebruiken, dit volgens metingen van W3Techs. Daarnaast zijn er een scala aan video’s, games en applicaties die offline zijn gehaald maar mogelijk nog wel nut zouden kunnen hebben.

Voor ontwikkelaars is het mogelijk om bestaande Flash programma’s te migreren naar het Adobe AIR platform. AIR is een omgeving die bedoeld is als een opvolger van Flash waarin oude programma’s omgezet zouden kunnen worden. Een alternatief is het open-source OpenFL platform wat voornamelijk gericht is op games. Los van populaire gearchiveerde Flash animaties en spelletjes verwachten wij echter dat wij weinig van het Flashtijdperk terug zullen zien. Organisaties die belangrijke functionaliteit in Flash componenten hadden verwerkt hebben deze opnieuw laten maken, of op het Adobe AIR platform laten converteren.

Gebruikers, en diegenen die zelf nog oude animaties en spelletjes hebben of graag oude spelletjes willen spelen, kunnen een bezoek doen aan The Internet Archive. Die is het gelukt om toch veel oude Flash software binnen de browser draaiend te krijgen. De meest populaire hiervan zijn te zien in de Flash Showcase. Hierover is meer te lezen in het blogbericht Flash Animations Live Forever at the Internet Archive.