Dat de samenleving en daarmee de maatschappij veranderd is, behoeft nauwelijks betoog. Reality tv blikt juist naar binnen en ook de opkomst van het internet heeft onze visie veranderd. Dat internet een belangrijke rol heeft gespeeld in het veranderen van onze samenleving, kan worden bediscussieerd: is het deze technologie die de samenleving heeft veranderd, of is het de veranderende samenleving die internet mogelijk maakte? Hoe het ook zij, ook de mogelijkheden van het internet hebben met zich mee gebracht dat we meer en vaker een “blik naar binnen” kon werpen bij derden. En daar werd veel gebruik van gemaakt, met alle gevolgen van dien.
Als voorbeeld kunnen we kijken naar de toegankelijkere manier van communiceren via het internet waar met name jongere generaties veel gebruik van maken. Producten als Skype, WhatsApp, Microsoft Live Messenger, Twitter en bijvoorbeeld Facebook spelen een belangrijke rol in het in contact blijven met ‘vrienden’. Daarbij lijkt de grote van de vriendgroep niet zelden belangrijker te zijn dan de diepgang van het contact.
Om met dergelijke instrumenten te kunnen werken, lijken we met onze privacy te moeten betalen. Daar waar eerder de vuile was niet buiten gehangen mocht worden, en sommige onderwerpen dus eerder als vertrouwelijk dan als openbaar werden beschouwd, is het nu niet bekend maken van dat wat je bezig houdt of stoort zowat een teken van oneerlijkheid en/of onoprechtheid geworden. Wie online in contact wil blijven, moet zijn anonimiteit blijkbaar opgeven.
We zien privacy blijkbaar niet meer als een basisrecht, maar als een betaalmiddel om dingen mee te kunnen kopen. Bij het voeren van online acties blijkt dit ook. Daar waar we vragen naar bijvoorbeeld e-mail gegevens, leeftijden of geboortedatums, bijvoorbeeld om iemand iets toe te kunnen sturen of te verifiëren of de desbetreffende persoon wel aan bepaalde criteria voldoet, dan verkrijgen we die alleen nog maar als daar iets mee verkregen kan worden. Dat kan overigens uiteenlopen van een white paper tot een iPad, vanzelfsprekend afhankelijk van het soort actie. Geven we onder normale omstandigheden onze persoonlijke gegevens niet af, we zijn blijkbaar bereid om er wel iets mee te ‘kopen’.
Interessant is het, in dit kader, te weten dat slechts een kleine 10% van alle internetgebruikers die haar persoonlijke gegevens achterlaat, het privacybeleid leest welke gekoppeld is aan het toevertrouwen van deze informatie. Dit weten we omdat we, bij dergelijke acties, meten hoeveel procent van de mensen op de link klikt die tot deze informatie leidt. Overigens, hoe bekender het merk of de organisatie, hoe minder er op geklikt wordt. Blijkbaar vertrouwen we onze gegevens eerder toe aan een bekende Amerikaanse organisatie dan aan een veel minder bekende Nederlandse mkb’er.
We zien dit grotere vertrouwen ook terug in het gebruik van middelen. Live Messenger vertrouwen we eerder dan ICQ omdat het van Microsoft is en veel gebruikt. We vergeten daarbij nog wel eens dat het voor een hacker interessanter is om een product te hacken dat veel gebruikt wordt en de vele security patches die maandelijks uitkomen beschouwen we eerder als teken van hoe veilig de producten zijn, dan als argumentatie om aan te geven dat er toch wel steeds veel gaten gedicht moeten worden die er blijkbaar in zaten.
Moeten we dan niets meer doen en niets meer opgeven? Nee, dit is geen pleidooi voor een dergelijke opvatting. Dat lijkt immers eerder naar met een riek naar ballonnen prikken dan naar een goede oplossing. Het gebruik van alle middelen, of het nu een auto, een hamer of social media is, behoeft nu eenmaal kennis en vaardigheden. Kennis over waar het middel geschikt voor is en welk doel je er mee wil bereiken. Je dient je bewust te zijn van de consequenties van het gebruik en je moet vaardigheden hebben op het gebied van dit gebruik, technische vaardigheden dus, zoals hoe je teksten opstelt, op welke knop je moet drukken, hoe je kunt voorkomen dat, etc.
Als mensen hun privacy willen gebruiken als betaalmiddel, dan is daar toch niets verkeerds aan? Zolang een ieder zich maar bewust is van de gevolgen daarvan. Het zal wellicht bekend zijn dat Brussel werkt aan een verordening over privacy. Een optimalisatie van de huidige richtlijn. Tuurlijk, prima, maar de echte oplossing ligt volgens ons toch uiteindelijk in het bewustmaken van gebruikers.